Türev Ürün Nedir ?
Türev ürünler vadeli piyasalarda işlem gören, dayanak varlık olarak tanımlanan bir başka varlıktan türetilen ve değeri o dayanak varlığa bağlı olarak oluşan ürünlerdir. Günümüzde organize vadeli işlem piyasalarında paya, endekse, dövize, tahvile, bonoya, emtiaya, altına, enerjiye vb. dayalı olarak oluşan türev sözleşmeler işlem görmektedir.
VİOP’ta işlem gören vadeli işlem sözleşmeleri aşağıda verilmiştir:
- Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri
- Endeks Vadeli İşlem Sözleşmeleri
- Döviz Vadeli İşlem Sözleşmeleri
- Kıymetli Madenler Vadeli İşlem Sözleşmeleri
- Emtia Vadeli İşlem Sözleşmeleri
- Enerji Vadeli İşlem Sözleşmeleri
- Yabancı Endeksler Vadeli İşlem Sözleşmeleri
VİOP’ta işlem gören opsiyon sözleşmeleri aşağıda verilmiştir:
- Pay Opsiyon Sözleşmeleri
- Pay Endeks Opsiyon Sözleşmeleri
- DolarTL Opsiyon Sözleşmeleri
VİOP ta işlem gören sözleşme kodları hakkında bilgiler
Piyasada işlem görecek sözleşmelerin her biri için Sistemde sözleşme kodu tanımlanır. Söz konusu sözleşme kodları aşağıdaki bilgileri içermekle birlikte, sözleşmelerin niteliğine göre kodlarda ilave bilgiler yer alabilir.
Vadeli İşlem Sözleşme Kodu
Vadeli işlem sözleşmelerinde sözleşme kodu; sözleşme grubu, dayanak varlık kodu, mini sözleşme bilgisi kodu ve vade tarihi bilgilerini içerir.
Vadeli İşlem Sözleşmeleri Sözleşme Kodu
Kod
Açıklama
F_
Sözleşme grubu (Vadeli İşlem Sözleşmeleri)
XAUTRY
Dayanak varlık kodu
M
Mini sözleşme bilgisi kodu
0317
Vade tarihi (Örn. Mart 2017)
Opsiyon Sözleşme Kodu
Opsiyon sözleşmelerinde sözleşme kodu; sözleşme grubu, dayanak varlık kodu, mini sözleşme bilgisi kodu, opsiyon tipi, vade tarihi, opsiyon sınıfı ve kullanım fiyatı bilgilerini içerir.
Opsiyon Sözleşmeleri Sözleşme Kodu
Kod
Açıklama
O_
Sözleşme grubu (Opsiyon Sözleşmeleri)
XU030
Dayanak varlık kodu
M
Mini sözleşme bilgisi kodu
E
Opsiyon tipi (A: Amerikan - Sözleşme ile tanınan hak vade sonu dahil olmak üzere vade sonuna kadar herhangi bir tarihte kullanılabilir. E: Avrupa - Sözleşme ile tanınan hak vade sonunda kullanılabilir.)
0417
Vade tarihi (Örn. Nisan 2017)
C
Opsiyon sınıfı (C: Alım opsiyonu P: Satım opsiyonu)
92.000
Kullanım fiyatı
Özsermaye hali uyarlamasına tabi olan ve böylelikle unsurları standart sözleşme unsurlarından farklılaşan pay vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde sözleşme kodlarının sonuna özsermaye hali uyarlamasına bağlı olarak ilgili sözleşmenin standart olmayan sözleşme olduğunu belirten bilgi (N kodu) ile sıra numarası (1, 2, 3 vb.) ayrıca eklenir.
VİOP ta neden yatırım yapmalıyım ?
VİOP, öncelikle riskten korunmak isteyen yatırımcılara risk yönetimi yapma imkânı sağlar. Ayrıca fiyat beklentisi çerçevesinde kar elde etmek isteyen yatırımcılar için de spot piyasalardan daha düşük teminat miktarlarıyla aynı miktarda dayanak varlık üzerine yatırım yapma olanağı sağladığından VİOP en doğru tercih konumundadır. VİOP, yatırımcılara farklı piyasa koşullarında yatırım yapma olanağı sunma özelliğiyle spot piyasalardan farklılık gösterir.
VİOP ta işlem maaliyeti nedir ?
VİOP’da gerçekleştirilen alım-satım işlemleri üzerinden
- Pay Piyasası endekslerine dayalı sözleşmelerde borsa payı işlemin her iki tarafından opsiyon sözleşmeleri için prim hacminin ve vadeli işlem sözleşmeleri için işlem hacminin %0,004’ü (yüzbinde dört) oranında
- Pay Piyasası endekslerine dayalı sözleşmeler dışındaki sözleşmelerde ise borsa payı, işlemin her iki tarafından opsiyon sözleşmeleri için prim hacminin ve vadeli işlem sözleşmeleri için işlem hacminin %0,003’ü (yüzbinde üç) oranında borsa payı alınır.
VİOP ta teminatlandırma nasıl yapılıyor ?
Sistemde, işlem öncesi ve işlem sonrası olmak üzere iki katmanlı bir risk yönetimi yapısı oluşturulmuştur. İşlem öncesi risk yönetimi, işlem öncesi risk yönetimi uygulaması olan PTRM tarafından yapılmaktadır. PTRM, Sisteme girilen emirler ve gerçekleştirilen işlemlerden dolayı karşılaşılabilecek olası riskleri kontrol etmeye ve söz konusu riskleri izlemeye yönelik olarak işlem ve takas platformları ile entegre olarak geliştirilmiş bir risk yönetimi uygulamasıdır. Uygulama ile işlem terminali, FixAPI ve OUCH protokollerinden sisteme gönderilen emirlerin ve gerçekleşen işlemlerin riskleri kontrol edilir. Risk kontrolleri emirler sisteme kabul edilmeden önce (emir öncesi), kabul edildikten sonra (emir sonrası) ve işlem anında olmak üzere farklı aşamalarda yapılabilir.
İşlem sonrası risk yönetimi Takasbank tarafından yapılır. Piyasada gerçekleştirilen işlemler için portföy bazında teminatlandırma yöntemi olan SPAN uygulanır. Portföy bazında teminat hesaplamasına esas teşkil edecek parametreler Takasbank tarafından belirlenir ve duyurulur. Risk yönetimi ve teminatlandırma yöntemine ilişkin olarak Takasbank Merkezi Karşı Taraf Mevzuatı hükümleri uygulanır.
VİOP ta riskli hesap ne anlama geliyor ?
Sistemde bir işlem gerçekleştikten sonra hesabın son pozisyon bilgisi ve gün içinde yeni fiyatlara göre güncellenmiş parametreler dikkate alınarak bulunması gereken teminat ve kullanılabilir teminat hesaplanacaktır. Kullanılabilir teminatın negatif olması durumunda hesap riskli duruma geçecek ve bu hesabın bekleyen tüm emirleri iptal edilecektir. Bu durumda, ilgili hesap sadece pozisyon azaltıcı emirler girebilecektir. Mevcut durumda uygulanan kontrolde emir uygulaması kaldırıldığından, birden fazla pozisyon azaltıcı emir girilebilecektir.
VİOP ta vergilendirme nasıl yapılır ?
VİOP'TA ELDE EDİLEN KAZANÇLARIN VERGİLENDİRİLMESİ
STOPAJ DURUMU
BSMV DURUMU
Bireysel Yatırımcılar
Kurumsal Yatırımcılar*
BSMV Mükellefleri
Tam Mükellef
Dar Mükellef
Tam Mükellef Sermaye Şirketi/Yatırım Fon ve Ortaklıkları
Dar Mükellef Sermaye Şirketi/Yatırım Fon ve Ortaklıkları
Pay ve Pay Endeksine Dayalı Sözleşmelerden Elde Edilen Kazançlar
0%
0%
0%
0%
İstisna kapsamındadır.
Pay ve Pay Endeksine Dayalı Sözleşmeler Haricindeki Sözleşmelerden Elde Edilen Kazançlar
10%
10%
0%
0%
İstisna kapsamındadır.
* Diğer tam ve dar mükellef kurumlar için stopaj oranı %10 olarak uygulanacaktır.