Ekonomide 'Büyük Buhran' korkusu

Dünya piyasalarında toparlanma döneminden söz edilirken ekonomik göstergeler aynı iyimserliği taşımıyor. Uzmanlar Büyük Buhran benzeri bir çöküşten endişe ediyor

Küresel ekonomi korona virüs salgınının etkilerini hissetmeye devam ederken global piyasalarda geri dönüş rüzgârları esiyor. Bununla birlikte işsizlik rakamlarının her geçen gün artması ve tedarik zincirlerinde yaşanan aksama ekonomistlerin bu yükselişe şüpheyle yaklaşılmasına sebep oluyor.

New Jersey merkezli danışmanlık firması A. Gary Shilling & Co.’nun kurucusu ve kıdemli ekonomist A. Garry Shilling, piyasalardaki yükselişin gerçekliği karşılamadığını düşünen isimlerden. Shilling, Bloomberg’te yayınlanan piyasa yorumunda “Piyasalardaki yükseliş sizleri kandırmasın. Yatırım sahnesi 1929’daki piyasa çöküşüne ve 1930’ların başındaki Büyük Buhran’a benzemeye başlıyor” ifadelerinde bulundu.

Geri dönüş umutları Büyük Buhran'da da yaşanmıştı

Shilling makalesinde piyasalardaki yükselişin 1929-1930 arasında gerçekleşen ayı piyasası rallisine benzediğine dikkat çekerek, “Küresel daralmadaki derinlik 2021 yılına kadar uzarsa piyasalarda %30 ila %40 arasında bir düşüş gerçekleşecektir” dedi.

Kıdemli ekonomist Dow Jones’un 1929 tarihinde 3 Eylül’den 13 Kasım’a kadar %48 oranında düştüğünü hatırlatıyor. Shilling, birinci sınıf hisselerin sekiz sene boyunca %500 değer kazandığından o tarihte söz konusu %48’lik geri çekilmenin anlaşılabilir bir düzeltme olarak değerlendirildiğini belirtiyor.

Alıcıların tekrar devreye girmesinin ardından hisse fiyatları tekrar %48 oranında yükselse de bu 17 Nisan 1930 tarihine kadar sürüyor ve hisseler tekrar %52 oranında düşüyor. Boğaların piyasaları yükseltme denemelerinin kısa süreli olduğunu anlatan Shilling bu süreç içerisinde Eylül 1929’da gerçekleşen %89’luk düşüşün en çok can acıtan düşüş olduğunu ifade ediyor.

Tecrübeli ekonomist şu anki piyasalarda benzeri bir durumun söz konusu olabileceğinden endişelendiğini söylüyor.

Ekonomik göstergeler iyimser değil

Shilling, pek çok ekonomistin, yılın ikinci yarısında keskin bir toparlanma sağlamak için V şeklinde bir toparlanma beklemesine rağmen, hükümetin ekonomiye ne kadar teşvik verdiğine bakılmaksızın bu geri dönüşe dair çok daha fazla şüphesi olduğunu belirtti.

A. Gary Shilling yazısında, "Durgunluklara eşlik eden ayı piyasaları yaklaşık 11 ay sürüyor ve bu süre en son çöküşten çok daha uzun" dedi. “Şimdiye kadar çalışanlara aylık ve mali olarak dev miktarda destek geldi ve daha fazlası da gelecek fakat bunun korona virüs salgınının sebep olduğu muazzam ekonomik bozulmayı dengelemesi hiç olası değil.”

Piyasa uzmanı hisse senetleri değerlerinde düşüş görülmesiyle bunun tüketici harcamalarına büyük bir etkisi olacağını belirtti ve ekonomiyi acı verici bir resesyonun beklediğini sözlerine ekledi.

Shilling, işsizlik rakamlarına işaret ederek, “Bu salgının, eşit ölçüdeki uzun vadeli sonuçlarıyla, 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana en yıkıcı mali ve sosyal olay olması muhtemeldir” dedi. “Pek çok kişi, özellikle de krize yüksek miktarda borçla yakalananlar ve kısıtlı mâli rezervleri olanlar, tasarruflarını yeniden inşa etmek için gelecek yıllarda harcamaları dizginleyecek.”